ANA KART VE KASA
Bilgisayar Kasası
Bilgisayarı oluşturan parçaların içine takıldığı ve parçaları bir arada tutan metal ve/veya plastik bir kutudur. Önceleri Desktop ve slim kasa adı verilen yatık kasalar kullanılırken son yıllarda Mini Tower diye adlandırılan dik tip kasalar kullanılmaktadır. Ancak IBM, HP ve Compag gibi firmalar daha çok desktop tipi kasaları tercih ediyorlar. Server(sunucu) veya ana bilgisayar olarak kullanılmak üzere tasarlanan bilgisayarlarda genişleme olanakları fazla olan kasalar kullanılmaktadır.
Kasanın en önemli bileşeni güç kaynağıdır. Güç kaynağı, normal şehir cereyanını bilgisayarın kullanabileceği elektrik enerjisine dönüştürür. Bilgisayar parçalarının fazla ısınmasını engellemek üzere güç kaynağının içinde bir soğutucu fan bulunur. Genellikle mikroişlemcilerin üzerinde de ayrıca bir soğutucu fan bulunmaktadır. PC (Personal Computer) lerde güç kaynağının kapasitesi ortalama 200-250 watt’tır.
Elektrik cereyanındaki dalgalanmalar ve elektriğin kesilmesi bilgisayarınıza zarar verebilir. Makinenizi ve bilgilerinizi korumak için kesintisiz güç kaynağı kullanabilirsiniz.
Kesintisiz Güç Kaynağı, elektrik enerjisindeki dalgalanmalara karşı; çıkışında bilgisayarınıza sürekli aynı voltajda temiz bir enerji verir ve kesinti durumunda, içindeki akülerin kapasitesine göre bilgisayarınızı 5 dakika ile birkaç saat arasında çalıştırır.
Bilgisayar Kasasında, bilgisayarı kolayca açmak ve “reset” yapmak için tuşlar bulunur
Açma/Kapama (Power On/Off) tuşu, bilgisayarı açıp kapamayı sağlar.
Reset tuşu, açma/kapama düğmesine basmadan bilgisayarı yeni açılmış haline getirir. Özellikle makine komutlarınıza uymuyorsa veya kilitlendiyse kullanılır.
Sabit disk sürücü ışığı, bilgisayar sabit diske bir şey yazdığı veya ondan bir bilgi aldığı(okuduğu) zaman yanar. Bu ışık yanarken bilgisayarı sakın kapamayın ve oynatmayın yoksa diskteki bilgiler bozulabilir.
Bilgisayar Kasasının arkasındaki Portlar :
Seri Port, “Erkek Konnektör” olarak da adlandırılan bu portlarda 9 veya 25 iğne(pin) bulunur. Seri portlara fare(mouse), modem, tarayıcı(scanner) bazen de yazıcı bağlanır. Bilgisayar her seri portu COM etiketiyle görür.(COM1, COM2 ...)
Paralel Port, “dişi konnektör” olarak da bilinen bu portlarda 25 delik bulunur. Paralel portlara yazıcı ve teyp birimleri takılır. Bilgisayar her paralel portu LPT etiketiyle görür.
Monitor(Ekran) Portu, monitörü bağlamak içindir.Görüntü kartının üzerinde bulunur
Klavye portu, klavyeyi ve mouse portu da fareyi bilgisayara bağlar.
USA (Üniversal Seril Bum) portu, yeni bir standart olan USA; fareden klavyeye tüm cihazları zincirleme şekilde birbirine bağlıyor. USA portları ile 127 adede kadar cihaz bilgisayara kolayca eklenebilir.
Oyun portu, joystick’leri bilgisayara bağlar. Genellikle ses kartının üzerinde bulunur.
Bilgisayar Kasası Neye yarar Bilgisayar Kasası bilgisayarın parçalarını bir arada tutar ve onları dış etkilerden korur. Bilgisayar Kasasının içinde neler vardır? Bilgisayar kasasının içinde;
1-Anakart,
2-İşlemci
3-Ram
4-Harddisk
5-Ekran kartı*
6-Ses kartı*
7-Cdrom cdwr vb.
8-disket sürücü
9-Ethernet kartı*
10-power supply (güç kaynağı)
11-bios bulunur.
Bilgisayar kasası bu parçaları korur. Aynı zamanda bilgisayarın ihtiyacı olan elektrik ihtiyacını ve sistemin soğutulmasını sağlar. Kasada içindeki sistemi ısıdan korumak için fanlar bulunur.
Ana Kart Nedir, Yapısı Nasıldır?
Anakart, bir bilgisayarın tüm parçalarını üzerinde barındıran ve bu parçaların iletişimini sağlayan elektronik devredir. Fiberglastan (sert bir plastik türevi) yapılmış, üzerinde bakır yolların bulunduğu; genellikle koyu yeşil bir levhadır. Ana kart üzerinde, işlemci yuvası , bellek, ekran kartı yuvası, genişleme yuvaları, BIOS , diğer kartlar için genişletme yuvaları ve diğer yardımcı devreler (sistem saati , kontrol devreleri gibi) yer almaktadır.
ANAKARTIN ÜSTTEN GÖRÜNÜŞÜ
Günümüzde en yaygın yonga seti Intel ve AMD tarafından üretilmektedir. Bu firmalar sadece kendi mikroilemcilerine uygun yonga seti üretmektedirler. Silicon Integrated Systems (SiS), VIA gibi üretici firmaların da geliştirdiği popüler yonga setleri vardır. Şu an için üretilen anakartlarda popüler olan yon setleri şu şekilde sıralanabilir.
2- Veri Yolları
Donanım aygıtları arasındaki iletişimi sağlar. Veriyollarına bağlanacak donanım aygıtları(İşlemci,Ekran Kartı,Ağ Kartı vs.) slot veya soket denilen geçmeli konektörlerle anakarta bağlanırlar. Veriyolları hız ve band genişliği açısından birbirinden ayrılırlar. Günümüzde PCI, AGP, PCI Express, USB,SCSI, firewire ve PCMCIA gibi veri yolları vardır. Verileri bazıları seri bazıları ise paralel olarak iletir. Her bir veriyolu yapısı kendisine has bir konnector(bağlayıcı) slot veya soket yapısına sahiptir.
2.1-ISA (Industry Standard Architecture)
1984 yılınnda geliştirilmiş bir bus veri yoludur. Resim 1.5’te uzun ve siyah olarak görüntülenen veri yoludur. 16 adet veri aktarım bitine sahip bu veri yolunun sadece ilk bölümü kullanıldığında 8 bit olarak çalışabilmektedir. Teorik olarak saniyede 8 Megabit transfer yapabilmektedir. Pratikteyse en fazla 1 ya da 2 Megabit hızında çalışabilmektedir. İlk tak-çalıştır(plug-play) standardı 1993 yılında ISA slot üzerinde çalışan kartlar için geliştirilmitir. Bu veri yolu her seferde 16 bit veri transfer edebildiği için sistemde beklemeye neden olmaktadır.
SA Veri Yolu
2.2- PCI (Peripheral Component Interconnect)
PCI veri yolu anakart üzerinde beyaz renkteki genişleme yuvalarıdır. Bu genişleme yuvalarına Tv kartı, ses kartı, ağ kartı gibi bilgisayarımıza artı özellikler katan kartlar takılır. Bu yuva 33 Mhz hızında çalışır. Anakart üzerinde genellikle 2,3,4 adet PCI yuvası bulunur.
2.3- PCI Express
PCI Express PCI veriyolundan daha fazla bant genişliği(Bandwidth) sağlar. Farklı hızlarda çalışan versiyonları vardır. PCI Express 1x, PCI Express 4x, PCI Express 8x, PCI Express 16x. Herbirinin boyutları ve veri transfer hızları farklıdır.
PCI Express Yuvaları
2.4- AGP ve PCI Express 16x yuvaları
Bu yuvalara ekran kartı takılır. PCI Express 16 x in çıkmasıyla AGP yuvaları artık kullanılmamaktadır. PCI Express 16x yuvası iki yönlü saniyede 6,4 GB/sn veri aktarımı yapabilir. Anakart üzerinde genellikle bir adet bulunur. 2 adet PCI Express 16x yuvası bulunan ankartlara 2 adet ekran kartı takıp (Nvidia-SLI, ATI-Crossfire) çalıştırabiliriz.
2.5- IDE Bağlantı Noktaları (PATA)
IDE bağlantı noktalarına Harddisk, CD, DVD sürücüler takılır. Anakart üzerinde bulunan iki adet IDE bağlantısından renkli olanı IDE 1 diğeri IDE 2 olarak adlandırılır. IDE 1 e genellikle Harddisk takılır.
IDE bağlantı Noktaları
IDE bağlantısında yassı kablolar kullanılır. Kablolar takılırken kablonun kırmızı tarafı ile güç kablosunun kırmızı tarafının birbirine bakmasına dikkat edilir.
Eski anakartlar üzerinde iki adet IDE bağlantı yuvası bulunur. SATA bağlantı noktasının çıkmasıyla anakartlar üzerinde artık bir adet IDE bulunmakta. Bir IDE bağlantısına bağlı yassı kablo üzerine iki adet sürücü takılabilir. IDE kablosuna iki adet sürücü bağlanırken sürücülerden bir master(birincil) diğeri de slave(ikincil) olması gerekir. Master slave ayarı jumper ile yapılır.
2.6- SATA Bağlantısı
IDE bağlantısının yerine getirilmiş bir bağlantı noktasıdır. Bu bağlantı noktasının çıkmasıyla IDE tamamen kalkmamıştır. Sata bağlantı yuvalarının yanında anakartlarda bir adet IDE bağlantı noktası bulunmaktadır.
Anakart üzerindeki Sata bağlantı noktaları
SATA bağlantı noktaları IDE lerden daha hızlıdır. İlk Sata bağlantı noktaları 150 mb/sn (saniyede 150 mb) hızı desteklemekteydi. Daha sonra çıkan sürümleri (SATA 2.0) 300 mb/sn hızlarını destekelemektedir.SATA bağlantı noktalarının diğer bir avantajı kabloların ince olması ve az yer kaplamasıdır. SATA bağlantı noktası artık bir standarttır.
--IDE Kablosu ve SATA Kablosu--
2-7. Fan Bağlantı Noktaları
Soğutucu fanların kablosunun takıldığı konnektörlerdir. CPU fan mikroişlemci için tasarlanmış ve devir kontrolü de bulunan bir türüdür. Kasa üzerindeki diğer fanlar içinde konnektörler(bağlantı noktaları) bulunur. Fan könektörlerinin yanında hangi fan için olduğu yazılıdır. CPU_FAN işlemciler için, POWER_FAN kasamızdaki fanlar içindir. Çoğu ankartta fanların devrini kontrol eden bir devre bulunur.
SYS_FAN POWER_FAN Bağlantı Noktası
2.8- ATX Güç Konnektörleri
Güç kaynağının ana karta bağlandığı konnektörlerdir.
2-9.Usb Konnektörler
Bir ana kartın üzerinde ve yanında USB port bulunabilir. Yan tarafta bulunan USB portlara kasanın arka kısmından ulaşılabilir. Ana kartın üzerinde bulunan USB portlar ise ara kablolar ile kasanın ön veya yan tarafına uzatılabilir. Usb konnektörlere ek USB takılırken dikkatli olunmalı ve anakart kitapçığındaki talimatlara uyulmaldır. Aksi hade USB portlarına takacağınız cihazlar zarar görebilir.
Ek Usb Portu
Usb portun Anakarta bağlanması
2-10. Sistem Panel Konnektörleri
Sistem Panel Konnektörleri
Ana kartın kullanıcılar tarafından kontrol edilmesini veya sistemin çalışma durumunun ledler ile bildirilmesini sağlayan paneldir. Bu panelin bağlantıları her anakartta farklı olacağından bağlantı anakartın kılavuzuna bakılarak yapılmalıdır. Bazı anakartların üzerinde bağlantı isimleride bulunabilir. Eğer her iki durumdada bağlantı yerlerini belirleyemiyorsak bir tornavida yardımıyla iki iğnenin birbirine teması sağlanarak düğmelerin yerleri bulunabilir. Bu panele aşağıdaki bağlantılar yapılır;
Power Bilgisayarı açmak ve kapatmak için kullanılan düğmedir.
Reset Switch Switch :: Bilgisayarı katmadan yeniden başlatmaya yarayan düğmedir.
HDD LED : Harddiskte işlem yapıldığında yanan LED ışığıdır.
POWER LED : Bilgisayar açık olduğu sürece yanan LED ışıktır.
SPEAKER : Bilgisayarın açılışında sistem seslerini ve hata seslerini duymamıza yarayan küçük hoparlördür.
2-11. Bios ve Bios Pil
Bios
Bios’da ana kartta sistem açılışında gerekli olan bilgiler ve sistemin neleri desteklediği ile ilgili bilgiler mevcuttur.
Biosta yaptığımız değişiklikler CMOS denen bir RAM bellekte tutulur. Bu bellek değişiklikleri saklamak için devamlı bir elektrik enerjisine ihtiyaç duyar. Bios Pili de CMOS a bu enerjiyi sağlar.
2-12. Anakart BIOS larıBasic Input Output System kelimelerinin kısaltmasıdır. Temel giriş çıkış sistemi anlamına gelir. Bilgisayar ilk açıldığında bu sistemin sahip olduğu program kodları ile başlatılır. Bu kodlar eeprom veya flash hafıza denilen yapılarda saklanır. Biosun ilk işi sistem elemanlarını(ekran kartı, sabit disk, Ram…) tanımlamak ve onları kontrol etmektir. Donanım birimleri denetlendikten ve başlangıç parametreleri yüklendikten sonra BIOS işletim sistemini çağırarak kontrolü ona bırakır. Anakart üzerinde güncellemeye ve bozulmaya karşın kolay müdahele etmek için rahatlıkla çıkarılabilecek şekilde genelde slot yapıdaki yuvalara yerleştirilir.
BIOS, donanım için başlangıç parametrelerini, CMOS denilen hafızadan okuyarak ayarlar. CMOS hafızanın içerdiği parametreler(saat, şifre, disk parametreleri…) kullanıcı tarafından rahatlıkla değiştirilebilir. CMOS parametrelerini değiştirmek için setup programı denilen bir arayüz programı kullanılır. Bu programa ulaşmak için bilgisayarı açtıktan hemen sonra Del veya bazı bilgisayarlarda F2 tuşuna basmamız gerekir. Bu tuşlar BIOS çeşidine göre değişir. Önemli bazı BIOS üreticileri Award, Phoenix ve American Megatrends(AMI) firmalarıdır.
2-13. Anakart Boyutları (Form Factors)
Ana kartların üretimi sırasında uyulması gereken standartlar belirlenmiştir. Bu standartlara ana kartın boyutundan vida yerleşimine, hatta slot ve soketlerin yerleşim yerine ve boyutlarına kadar her şeyi tanımlamıştır(Motherboard Form Factors).Anakart üreticileri, bu standartlara uyarak üretim yapmaktadırlar.Böylece ana kartların kasalara yerleşiminde ve ek donanım birimlerinin takılmasında sorun yaşanmamaktadır.Ana kartlar şu form standarlarına göre üretilmektedir:
ATX (Advanced Technology Extended): 1995 yılında Intel tarafından çıkarılmıştır. mATX’ e göre daha büyüktür. Kendine has güç girişi ve port bileşenlerinin dağılımı vardır. 30,5 x 24,4cm uzunluğa sahiptirler.
microATX (mATX): ATX yapıya %100 uyumludur. Yani ATX yapıya uygun her türlü kasaya, mATX anakartlar sorunsuzca montaj edilebilir. mATX in sahip olduğu vida delikleri ATX ile uyumludur. Boyut olarak yaklaşık %25 daha küçüktür. Birçok ATX kasada rahatlıkla kullanılabilir.
ATX ile aynı güç girişini kullanmaktadır. Aralarında slot ve I/O sayılarında farklılıklar vardır. ATX anakartlardan daha az genişleme slotlarına sahiptir. 24.4 x 24,4 cm boyutlarına sahiptir.
BTX : Kasa içindeki havalandırmayı ve soğutmayı daha iyi yapabilmek için geliştirilmiş yeni bir Anakart standardıdır. Anakartın üzerindeki birimlerin dizilimi ATX anakartlara göre farklıdır.
Yaygın anakart üreticilerinden Asus, Intel, Giga-Byte, FoxConn, MSI ve BioStar isimlerini sayabiliriz.
